Ethereum – blockchain lớn thứ hai thế giới – đang tiến hành bước chuyển đổi chiến lược khi chính thức công bố kế hoạch tích hợp zkEVM trực tiếp vào Layer-1, nhằm đưa công nghệ zero-knowledge proofs (ZK) trở thành nền tảng bảo mật và mở rộng mặc định của mạng lưới.
zkEVM Layer-1: Cuộc cách mạng về bảo mật và hiệu suất
Theo thông tin từ Ethereum Foundation, các validator trong mạng lưới Ethereum sắp có tùy chọn xác minh các khối bằng bằng chứng zk thay vì phải thực thi toàn bộ giao dịch như hiện tại. Mỗi khối sẽ được xác minh thông qua ba bằng chứng ZK độc lập, được tạo bởi các zkVM khác nhau, nhằm tăng độ tin cậy và phân tán của quá trình xác minh.
Sophia Gold, kỹ sư giao thức tại Ethereum, chia sẻ:
“Đây là bước tiến nền tảng để Ethereum trở thành blockchain ứng dụng ZK quy mô lớn nhất thế giới.”
Giai đoạn đầu sẽ chỉ có một số validator tiên phong tham gia thử nghiệm zk client. Tuy nhiên, theo lộ trình, Ethereum dự kiến sẽ dần chuyển sang xác minh bằng zk proof theo hướng mặc định, sau khi hoàn tất các bước kiểm định bảo mật, xác minh hình thức và triển khai các chương trình săn lỗi (bug bounty).
Đặt tiêu chuẩn cho zkVM và “cuộc đua realtime proving”
Ethereum Foundation đã đưa ra bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cho zkVM để đáp ứng yêu cầu tích hợp vào Layer-1, bao gồm:
- Thời gian tạo proof: ≤ 10 giây cho 99% khối.
- Mức bảo mật: Tối thiểu 128-bit (chấp nhận tạm thời 100-bit).
- Kích thước proof: ≤ 300 KiB, không sử dụng recursive wrapper cần thiết lập tin cậy.
Yêu cầu phần cứng: Chi phí < 100.000 USD, điện năng < 10kW – đủ để người dùng phổ thông có thể chạy tại nhà.
Ethereum mong muốn các validator cá nhân cũng có thể tham gia trực tiếp vào việc tạo proof, từ đó bảo đảm khả năng chống kiểm duyệt và phân quyền tối đa. Sophia Gold đã gọi đây là “cuộc đua realtime proving”, thách thức các nhóm zkVM hoàn thiện chuẩn realtime trước Devconnect Argentina vào tháng 11.
Tầm nhìn zk toàn diện của Ethereum
Việc đưa zkEVM lên Layer-1 mới chỉ là bước đầu trong lộ trình dài hơi mà Vitalik Buterin – nhà sáng lập Ethereum – từng gọi là “zk-friendly Ethereum”. Các mục tiêu tiếp theo trong lộ trình bao gồm:
- Gom chữ ký ở lớp đồng thuận (consensus layer) để giảm tải xác minh.
- Tăng cường riêng tư người dùng thông qua các cơ chế xác minh zk phía client.
- Tinh giản toàn bộ giao thức Ethereum, để thân thiện hơn với zk-proof, từ đó nâng cao hiệu suất xử lý mà vẫn giữ được tính phi tập trung và bảo mật.
Song song, Ethereum Foundation cũng đang tái cấu trúc các nhóm phát triển giao thức, thúc đẩy chiến lược “One Trillion Security” với ưu tiên tối đa cho bảo mật hạ tầng cốt lõi, đi kèm mở rộng quỹ tài trợ cho các dự án zk tiềm năng.
Việc tích hợp zkEVM ngay tại Layer-1 không chỉ là bước ngoặt kỹ thuật, mà còn thể hiện rõ tham vọng của Ethereum: trở thành nền tảng blockchain tiên phong trong việc hiện thực hóa các ứng dụng zero-knowledge ở cấp độ cơ sở hạ tầng. Nếu thành công, Ethereum sẽ là mạng lưới đầu tiên đưa zk-proving trở thành một phần thiết yếu của cơ chế đồng thuận – một đột phá có thể định hình lại toàn bộ ngành công nghiệp blockchain.
XEM THÊM
