Nassim Nicholas Taleb tác giả tác phẩm “Thiên nga đen” “chê” Bitcoin
Nassim Nicholas Taleb, nhà thống kê và tác giả người Mỹ gốc Liban nổi tiếng với tác phẩm kinh điển “Thiên nga đen” (The Black Swan), mới đây lại gây bão dư luận khi công khai ví Bitcoin như một “technological tulip” — ám chỉ hiện tượng bong bóng đầu cơ trong giới công nghệ. Phát biểu của ông đã thổi bùng thêm tranh cãi giữa cộng đồng tài chính truyền thống và những người ủng hộ tiền điện tử.
Trong một bài viết gây chú ý, Taleb lập luận rằng Bitcoin về bản chất không có giá trị thực, không thể hoạt động như một loại tiền tệ đúng nghĩa nếu không có sự hậu thuẫn của chính phủ, và hoàn toàn không phù hợp để đóng vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro hệ thống. “Một tài sản có biến động cực đoan và thiếu ổn định không thể được xem là nơi trú ẩn an toàn,” ông nhấn mạnh.
Từ người ủng hộ nhiệt thành đến nhà phê phán dữ dội
Điều đáng chú ý là Taleb không phải là một “anti-Bitcoiner” ngay từ đầu. Trái lại, ông từng là một trong những học giả đầu tiên công khai ủng hộ Bitcoin, thậm chí từng gọi BTC là “đồng tiền hữu cơ đầu tiên” và viết lời tựa cho cuốn sách The Bitcoin Standard của Saifedean Ammous. Trong lời tựa, Taleb mô tả Bitcoin như một biện pháp phòng vệ hiệu quả chống lại sự can thiệp thái quá của các chính phủ.
Tuy nhiên, kể từ năm 2021, Taleb quay lưng với Bitcoin, cho rằng đồng tiền này đã bị thổi phồng quá mức và ngày càng mất kết nối với thực tiễn tài chính. Một số nhà quan sát cho rằng nguyên nhân chính đến từ mâu thuẫn cá nhân với Ammous, người từng là đồng minh tư tưởng của ông trong phong trào ủng hộ tiền điện tử.
Không nhượng bộ dù thị trường khởi sắc
Ngay cả khi Bitcoin trải qua một năm 2024 đầy khởi sắc — với hàng loạt ETF được chấp thuận tại Mỹ, sự chấp nhận gia tăng từ các định chế tài chính lớn và giá BTC nhiều lần phá đỉnh lịch sử — Taleb vẫn giữ nguyên lập trường. Trong một tuyên bố hồi năm 2023, ông gọi Bitcoin là “một máy phát hiện những kẻ ngu ngốc” (a fool detector), nhấn mạnh rằng sự hưng phấn thị trường không phản ánh giá trị nội tại thực sự.
Lập trường cứng rắn của Taleb khiến ông trở nên khác biệt so với các nhân vật từng hoài nghi nhưng sau đó chuyển sang ủng hộ tiền điện tử như Larry Fink (CEO BlackRock) hay thậm chí Michael Saylor (CEO MicroStrategy) — người từng chỉ trích Bitcoin vào năm 2013 nhưng hiện đã trở thành một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất bảo vệ đồng tiền này.
“Technological tulip” – lời cảnh tỉnh từ một học giả hệ thống
Khái niệm “technological tulip” mà Taleb sử dụng là một ẩn dụ về bong bóng đầu cơ, lấy cảm hứng từ Tulip Mania — cuộc khủng hoảng tài chính Hà Lan thế kỷ 17 khi giá hoa tulip bị thổi phồng đến mức phi lý. Trong bối cảnh công nghệ và tài chính ngày càng giao thoa, Taleb cảnh báo rằng Bitcoin đang mang đầy đủ đặc điểm của một bong bóng: tăng trưởng dựa trên kỳ vọng và sự tự mãn, không phải trên cơ sở giá trị vững chắc.
Dù quan điểm của Taleb bị chỉ trích mạnh mẽ bởi cộng đồng ủng hộ Bitcoin, ông vẫn là một trong những tiếng nói học thuật có ảnh hưởng nhất trong việc cảnh báo rủi ro hệ thống từ những xu hướng đầu tư theo cảm xúc.
