09/07/2024
ZKsync là 1 trong 2 dự án nổi bật hàng đầu sử dụng công nghệ zk Rollup bên cạnh Starknet. ZKsynC gọi vốn lên tới 450M đô la và đang dược cộng đồng rất chú ý về công nghệ cũng như Airdrop ồn ào và tổng cung khá nhiều lên tới 21B token. Vậy ZKsync là gì? Dự án tiềm năng không? Hãy cùng mình tìm hiểu trong bài viết này nhé.
ZKsync là gì?
zkSync là một Layer 2 được Matter Labs phát triển, nhằm giải quyết vấn đề tốc độ và phí giao dịch cao trên Ethereum mà vẫn giữ nguyên độ an toàn và bảo mật của chuỗi gốc. Dự án sử dụng công nghệ zk-Rollups, zkSync có thể gộp nhiều giao dịch thành một khối duy nhất, giảm tải cho mạng lưới Ethereum và hạ đáng kể phí giao dịch.
Vào tháng 3/2023, zkSync đã triển khai zkSync Era, tích hợp giải pháp zkEVM vào mạng chính. zkEVM, viết tắt của Zero-Knowledge Ethereum Virtual Machine, là một máy ảo hỗ trợ tính toán bằng chứng Zero-knowledge, tương thích hoàn toàn với EVM của Ethereum. Công nghệ này cho phép zkSync thực hiện các tính toán Zero-Knowledge Proof (ZKP) mà không cần tiết lộ dữ liệu cụ thể, đồng thời tương thích với cơ sở hạ tầng hiện có trên Ethereum.
Nhà phát triển có thể viết các hợp đồng thông minh bằng ngôn ngữ Solidity truyền thống của EVM, giúp mở rộng khả năng thực hiện hợp đồng thông minh trên Ethereum với chi phí thấp hơn và tốc độ nhanh hơn. zkEVM không chỉ cải thiện hiệu suất mà còn giúp giảm chi phí giao dịch, mở rộng khả năng tiếp cận của Ethereum đến nhiều người dùng hơn.
Công nghệ của zkSync
zkSync cung cấp giải pháp Layer 2 cho Ethereum, cho phép người dùng gửi tiền mà không cần lo lắng về chuyển đổi giữa các tầng hay địa chỉ, loại bỏ sự cần thiết của bên thứ ba. Hệ thống này xác nhận giao dịch ngay lập tức, giảm phí đến 99% và đảm bảo thanh toán có thể diễn ra đến các địa chỉ Ethereum và smart contract hiện có.
zkSync được xây dựng trên công nghệ zk-Rollup, sử dụng zero-knowledge proofs (ZKP) và dữ liệu có sẵn trên chuỗi để đảm bảo việc chuyển tài sản giữa Layer 1 (L1) và Layer 2 (L2) diễn ra liền mạch. Hiện có hai loại rollups khác nhau trên Ethereum là zk-Rollups và Optimistic Rollups.
zk-Rollups
Trong zk-Rollups, các giao dịch được gộp lại và xác minh tính chính xác trên Ethereum. Sau khi xác minh, cụm giao dịch được coi là hoàn tất như bất kỳ giao dịch Ethereum nào khác. Kết quả này dựa trên cryptographic validity proofs (thường được gọi là zero-knowledge proofs). Các nhà vận hành zk-Rollup tạo ra chứng minh tính hợp lệ cho cụm giao dịch và gửi đến Ethereum để thực hiện cụm giao dịch cuối cùng. SNARKs (Succinct Non-interactive Arguments of Knowledge) chịu trách nhiệm hỗ trợ thực hiện công đoạn này.
Optimistic Rollups
Optimistic Rollups như Arbitrum và Optimism sử dụng phương pháp lạc quan để bảo mật mạng. Tại thời điểm phát triển, chúng đại diện cho một cải tiến đáng kể so với các tùy chọn khác. Tuy nhiên, Optimistic Rollups chỉ là giải pháp tạm thời. Trong tương lai, giải pháp duy nhất và thực sự có khả năng mở rộng là blockchain dựa trên zero-knowledge proofs.
Phiên bản zkSync 2.0
Matter Labs đang phát triển zkSync 2.0, một cải tiến dựa trên toán học thay vì lý thuyết trò chơi. Cải tiến này cung cấp bằng chứng chắc chắn rằng mọi giao dịch đều hợp lệ và không gian lận. zkSync 2.0 sẽ nâng cao khả năng mở rộng và bảo mật của hệ thống, đưa Ethereum lên một tầm cao mới trong việc xử lý giao dịch nhanh chóng và hiệu quả.
Lợi ích của zkSync mang lại
Phí giao dịch thấp: Giảm đến 99% phí giao dịch so với Ethereum Layer 1.
Xác nhận giao dịch nhanh: Giao dịch được xác nhận ngay lập tức mà không cần đợi thời gian xác nhận lâu.
Tính bảo mật cao: Sử dụng zero-knowledge proofs để đảm bảo tính chính xác và bảo mật của giao dịch.
Tương thích Ethereum: Hỗ trợ các địa chỉ và smart contract hiện có trên Ethereum, dễ dàng tích hợp và sử dụng.
zkSync đang chứng minh mình là một giải pháp Layer 2 hiệu quả và an toàn cho Ethereum, mở ra nhiều cơ hội mới cho người dùng và nhà phát triển trong việc xử lý giao dịch một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí.
Các sản phẩm của Matter Labs
Matter Labs là đơn vị phát triển zkSync, một giải pháp Layer 2 cho Ethereum. Matter Labs đã không ngừng phát triển và cải tiến các sản phẩm của mình, từ zkSync 1.0 đến zkSync 2.0, và cuối cùng là zkSync Lite và zkSync Era. Các sản phẩm này không chỉ cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng của Ethereum mà còn mở ra nhiều cơ hội mới cho người dùng và nhà phát triển trong hệ sinh thái blockchain.
zkSync Lite: Phiên bản đầu tiên, tập trung vào thanh toán và sau đó hỗ trợ NFT và swap.
zkSync Era: Phiên bản nâng cấp, hỗ trợ hợp đồng thông minh và tích hợp nhiều tính năng mới như Account Abstraction và ngôn ngữ lập trình Zinc.
zkPorter: Tăng tốc độ giao dịch và mở rộng khả năng của mạng lưới bằng cách cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi.
Trong suốt quá trình phát triển, công ty đã ra mắt một số sản phẩm và không ngừng cải tiến để đáp ứng nhu cầu của người dùng và thị trường.
zkSync Lite
Tên Cũ: zkSync 1.0
Ra Mắt: Tháng 6 năm 2020
Tính Năng Ban Đầu:
- Chỉ đơn thuần là một phương thức thanh toán.
- Chưa tích hợp hợp đồng thông minh.
Nâng Cấp:
Tháng 5/2021: Ra mắt bản nâng cấp (v1.x) với các tính năng bổ sung như NFT và swap.
zkSync Lite là phiên bản đầu tiên của zkSync, tập trung vào việc cung cấp một phương thức thanh toán hiệu quả với phí giao dịch thấp và xác nhận giao dịch nhanh chóng. Mặc dù ban đầu chưa hỗ trợ hợp đồng thông minh, bản nâng cấp sau này đã bổ sung các tính năng quan trọng như giao dịch NFT và swap, mở rộng khả năng sử dụng của nền tảng.
zkSync Era
Tên Cũ: zkSync 2.0
Tính Năng Ban Đầu:
- Tính năng Account Abstraction.
- Hỗ trợ EVM thông qua Solidity và Vyper.
Khả Năng:
- Kết hợp với các hợp đồng thông minh.
- Ngôn ngữ lập trình riêng Zinc.
Tích hợp zkPorter.
zkSync Era là bước tiến lớn so với phiên bản đầu tiên, đưa zkSync từ một giải pháp thanh toán đơn giản trở thành một nền tảng hoàn chỉnh với khả năng hỗ trợ hợp đồng thông minh. Việc hỗ trợ EVM và các ngôn ngữ lập trình như Solidity và Vyper giúp zkSync Era trở nên linh hoạt và mạnh mẽ, cho phép các nhà phát triển dễ dàng triển khai các ứng dụng phi tập trung (dApps) trên nền tảng này.
zkPorter
Một Phần của: zkSync 2.0 (nay là zkSync Era)
Tính Năng:
- Kết hợp zkRollup với khả năng cung cấp dữ liệu trên chuỗi.
- zkPorter cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi.
Lợi Ích:
- Tăng tốc độ giao dịch (TPS) của mạng lưới nhanh hơn.
zkPorter là một sản phẩm phụ của Matter Labs, được thiết kế để nâng cao khả năng mở rộng của zkSync Era. Bằng cách kết hợp zkRollup (cung cấp dữ liệu trên chuỗi) và zkPorter (cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi), Matter Labs đã tạo ra một giải pháp linh hoạt và hiệu quả hơn, giúp tăng tốc độ giao dịch và giảm phí.
Ưu điểm và hạn chế của zkSync
Ưu điểm của zkSync
zkSync mang lại nhiều lợi thế cho người dùng, đặc biệt là về phí giao dịch và tốc độ xử lý. Dưới đây là một số ưu điểm nổi bật:
Khả năng mở rộng
zkSync sử dụng công nghệ zk-rollup, cho phép thông lượng giao dịch cao và giảm phí gas so với mạng chính Ethereum. Điều này giúp cải thiện trải nghiệm người dùng và giảm chi phí.
Phi tập trung
zkSync sử dụng các trình xác thực được lựa chọn ngẫu nhiên để ngăn chặn việc kiểm soát bởi một thực thể duy nhất, đảm bảo tính phi tập trung và an toàn cho mạng lưới.
Bảo mật
Công nghệ bằng chứng kiến thức bằng không (ZKPs) đảm bảo xác thực ngoài chuỗi, giảm thiểu các cuộc tấn công kiểm duyệt. Điều này mang lại mức độ an toàn cao cho người dùng.
Tính riêng tư
zkSync cung cấp tính riêng tư mạnh mẽ bằng cách giữ bí mật chi tiết giao dịch với ZKPs, giúp bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản của người dùng.
Hệ sinh thái dành cho nhà phát triển:
zkSync cung cấp môi trường thân thiện với nhà phát triển, bao gồm các SDK, API và tài liệu hỗ trợ. Điều này giúp các nhà phát triển dễ dàng triển khai và xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApps) trên zkSync.
Hạn chế của zkSync
Dù có nhiều ưu điểm, zkSync cũng tồn tại một số hạn chế cần lưu ý:
Độ phức tạp:
Việc triển khai ZKPs có thể phức tạp và tốn nhiều tài nguyên, đòi hỏi kiến thức chuyên môn và tài nguyên tính toán đáng kể. Điều này có thể làm chậm quá trình phát triển và triển khai các ứng dụng mới.
Viết lại hợp đồng thông minh:
Các hợp đồng thông minh có thể cần được viết lại bằng ngôn ngữ cụ thể để tương thích với zk-rollup. Điều này yêu cầu thêm công sức từ phía nhà phát triển và có thể gây khó khăn cho các dự án đã có hợp đồng thông minh trên Ethereum.
Chi phí
Chi phí triển khai ban đầu của ZKPs có thể là rào cản đối với một số dự án. Các dự án nhỏ hoặc mới có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận và triển khai zkSync do chi phí ban đầu cao.
Về zkSync Era
zkSync Era, tên gọi mới của zkSync 2.0, là một bước tiến quan trọng trong việc tích hợp công nghệ zkEVM để tăng mức độ tương thích với các hợp đồng thông minh EVM. Đội ngũ Matter Labs đã dày công nghiên cứu và thử nghiệm zkEVM trên testnet trong hơn một năm và chính thức triển khai trên mainnet từ tháng 10/2022, trải qua nhiều vòng kiểm toán để đảm bảo an toàn và hiệu suất.
Công nghệ zkEVM (Zero-Knowledge Ethereum Virtual Machine) được phân loại thành bốn mức độ tương thích với EVM. zkSync Era hiện thuộc loại 4, mức thấp nhất, chỉ tương thích với các ngôn ngữ lập trình cấp cao mà không phải bản thân EVM. Điều này đồng nghĩa với việc các hợp đồng thông minh cần được điều chỉnh để hoạt động trên zkSync Era.
Đặc biệt, các dự án đã đăng ký có thể khởi chạy dApp trên zkSync Era mainnet một cách tự do mà không cần sự cho phép (permissionless). Điều này giúp hệ sinh thái zkSync phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng. zkSync Era sử dụng giấy phép mã nguồn mở MIT/Apache 2.0, cho phép cộng đồng tham gia đóng góp và phát triển dự án, tăng cường tính minh bạch và sự tin cậy.
Những điểm nổi bật của zkSync Era
Khác biệt so với Optimistic Rollups:
zkSync Era và các dự án áp dụng zkRollup như Starkware mang lại những ưu điểm vượt trội so với Optimistic Rollups như Arbitrum và Optimism:
Thời Gian Xác Thực Giao Dịch: ZK Rollups xác thực giao dịch nhanh hơn vì không cần chờ 7 ngày để xác thực tính đúng đắn của giao dịch như Optimistic Rollup.
Hiệu Quả Về Nguồn Vốn: Giao dịch nạp rút tài sản trên ZK Rollup không gặp độ trễ 7 ngày, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
Tính năng Account Abstraction (AA):
zkSync Era cho phép chuyển đổi tài khoản riêng thành hợp đồng thông minh với logic riêng, mang lại nhiều lợi ích:
Không Cần Seed Phrase: Tránh rủi ro mất hoặc bị hack ví. AA cho phép xác thực sinh trắc học hoặc thông qua người thân, bạn bè.
Trả Phí Bằng Bất Kỳ Token Nào: Cho phép một ví hỗ trợ hoặc tài trợ ví khác và tự động chuyển đổi token để trả phí, được gọi là Paymasters.
Ký Nhiều Giao Dịch Cùng Một Lúc: Gom các giao dịch lại thành một lô để ký cùng lúc, tiết kiệm thời gian.
Thanh Toán Tự Động: Lên lịch chuyển tiền tự động, gia hạn phí đăng ký một cách phi tập trung.
Sử dụng công nghệ zkEVM:
zkSync Era sử dụng công nghệ zkEVM, phát triển vào đầu năm 2021, có tính tương thích cao với EVM:
Khả Năng Kết Hợp: Nhờ thống nhất hóa phương thức lập trình, các DApp trên Ethereum có thể dễ dàng di chuyển sang zk-Rollup chain mà không cần sửa đổi nhiều code source.
Giải Quyết Hạn Chế Về Ngôn Ngữ: Công nghệ zkEVM giúp khắc phục khó khăn do tính không đồng nhất giữa các ngôn ngữ lập trình ZK, giúp việc xây dựng và di chuyển DApp trở nên dễ dàng hơn.
Tokenomics
Thông tin cơ bản về token
- Tên token: zkSync
- Ticker: ZK
- Tiêu chuẩn: ERC-20, BEP-20
- Blockchain: ZKsync
- Blockchain: Ethereum
- Công dụng Token: Tiện tích, Quản trị
- Smartcontract:0x5A7d6b2F92C77FAD6CCaBd7EE0624E64907Eaf3E
- Tổng cung: 21.000.000.000 ZK
- Nguồn cung lưu thông ban đầu: 3.67B
Phân bổ token
- Token Assembly: 29.3%
- Team: 16.1%
- Investors: 17.2%
- Airdrop: 17.5%
- Ecosystem Initiatives: 19.9%
Lịch unlock token
Token Use Case
Thanh Toán Phí Giao Dịch:
Token ZK được sử dụng để thanh toán phí giao dịch trên mạng zkSync. Khi người dùng sử dụng token ZK để trả phí, họ sẽ được hưởng lợi từ chi phí thấp hơn so với mạng chính Ethereum. Điều này nhờ vào các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 hiệu quả của zkSync, khuyến khích người dùng thực hiện giao dịch trên nền tảng này, từ đó tăng cường hoạt động và tính thanh khoản của mạng.
Quản Trị
Token ZK đóng vai trò quan trọng trong việc quản trị hệ sinh thái zkSync. Người nắm giữ token có thể tham gia vào quá trình ra quyết định bằng cách bỏ phiếu cho các đề xuất chính ảnh hưởng đến định hướng tương lai của giao thức. Mô hình quản trị phi tập trung này đảm bảo rằng zkSync phát triển theo cách phản ánh lợi ích chung của cộng đồng. Các quyết định về nâng cấp giao thức, điều chỉnh tham số và giới thiệu các tính năng mới đều được thực hiện một cách minh bạch và dân chủ hơn thông qua sự tham gia tích cực của các chủ sở hữu token ZK.
Khuyến khích tham gia mạng lưới
Token ZK cũng có thể được sử dụng để khuyến khích các nhà phát triển và người dùng tham gia vào hệ sinh thái zkSync. Bằng cách cung cấp phần thưởng bằng token ZK, dự án có thể thúc đẩy sự phát triển của các ứng dụng phi tập trung (dApps) và thu hút thêm người dùng, tạo ra một môi trường sôi động và phát triển.
Tăng cường bảo mật
Token ZK có thể được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động nhằm tăng cường bảo mật và hiệu quả của mạng lưới. Điều này bao gồm các chương trình bug bounty, đánh giá bảo mật, và các sáng kiến khác nhằm đảm bảo rằng mạng zkSync luôn an toàn và hoạt động hiệu quả.Thông tin cơ bản về token
Team – đội ngũ phát triển
Dự án zkSync được phát triển bởi Matter Labs, một công ty có trụ sở tại Berlin. Đội ngũ của Matter Labs chủ yếu là các thành viên sống tại châu Âu, với nhiều thành viên ẩn danh. Tuy nhiên, một số lãnh đạo cấp cao như CEO và các đồng sáng lập viên được công khai để đại diện cho công ty.
Alexandr Vlasov: Alexandr Vlasov là một trong những đồng sáng lập của Matter Labs. Với nền tảng vững chắc trong lĩnh vực công nghệ blockchain, ông đã đóng góp quan trọng trong việc phát triển zkSync.
Alex Gluchowski: Alex Gluchowski là một kỹ sư phần mềm với 19 năm kinh nghiệm. Trước khi tập trung toàn bộ tâm huyết cho zkSync, Alex đã từng làm CTO cho một số công ty công nghệ, trong đó có một công ty chuyên về nghiên cứu và phát triển Ethereum. Với kinh nghiệm phong phú và sự hiểu biết sâu sắc về công nghệ blockchain, Alex đóng vai trò then chốt trong việc lãnh đạo và định hướng chiến lược cho zkSync.
Gọi vốn
Dự án zkSync đã thành công trong việc gọi vốn với tổng số tiền hơn 458 triệu USD thông qua các vòng gọi vốn khác nhau từ các nhà đầu tư danh tiếng. Chi tiết về các vòng gọi vốn như sau:
Series A (Quý 3/2021):
- Số tiền nhận được: 6 triệu USD
- Các nhà đầu tư chính: Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve và nhiều nhà đầu tư khác.
Series B (Tháng 11/2021):
- Số tiền nhận được: 50 triệu USD
- Các nhà đầu tư chính: a16z (Andreessen Horowitz), Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent và các nhà đầu tư khác.
Tháng 1/2022:
- Số tiền nhận được: 200 triệu USD
- Nhà đầu tư chính: BitDAO
Series C (Tháng 11/2022):
- Số tiền nhận được: 200 triệu USD
- Nhà đầu tư dẫn đầu: Blockchain Capital và Dragonfly, cùng với sự tham gia của Light Speed Venture Partners, Variant, a16z và các nhà đầu tư khác.
ZkSynC trong Defi
Nhìn vào dữ liệu từ Defillama có thể thấy tổng tài sản được khóa (TVL) trên ZKsync đang có xu hướng giảm, có thời điểm cao nhất đạt 195 triệu đô, tại thời điểm viết bài TLV đang là 102M. Điều này cũng khá dễ hiểu khi mà 4 tuần qua Giá ZK liên tục giảm, đã ảnh hưởng trực tiếp tới số liệu này.
Hệ sinh thái ZKsync đang có hơn 100 dự án đã phát triển, tích hợp vào hệ sinh thái. Đây là một con số không quá lớn. Ví như đối thủ OP đang có hơn 200 dự án Defi cắm vào hệ sinh thái , với ARB là hơn 500 dự án.
Giao dịch hàng ngày của zkSynC và nhóm Layer 2
Hiện tại zkSynC có lượng giao dịch hàng ngày đứng thứ 6 trong nhóm Layer 2 – Nguồn Orbiter Finance. Đứng đầu đó là opBNB, tiếp đó là Base và Arbitrum. Trong TOP 3 có sự có mặt của Arbitrum, dù làm khá tốt nhưng đường giá của ARB thì thật sự chưa được tốt và như kì vọng của cộng đồng.
OpBNB và Base vẫn chưa ra mắt token nhưng có những thông số ấn tượng, nếu sản phẩm Layer2 của 2 sàn hàng đầu hiện nay là Binance và Coinbase ra mắt token thì sẽ là động lực rất lớn để kích thích sự tăng trưởng của nhóm L2. Tất nhiên phải có sự góp phần của thị trường, thị trường tốt thì sẽ là động lực lớn để giá đẩy mạnh.
Các Daap hàng đầu trên zksync
Đứng đầu đang là Syncswap, một dự án làm về mảng defi, tiếp đó là Dmail Network mảng Social NFT và Game. Maverick dự án từng được đánh giá cao và được Binance list Launchpool đang đứng thứ 4.
Tổng kết
Vừa rồi mình đã cung cấp một số thông tin về dự án ZK, chắc hẳn các bạn đã có những cái nhìn cho riêng mình về dự án này. Hi vọng những thông tin này sẽ mang lại những kiến thức cũng như thông tin hữu ích cho các bạn. Nếu có bất kì thông tin nào về dự án mình chưa hợp lý hoặc có bất kì đóng góp nào các bạn có thể bình luận phía dưới để mọi người cùng biết nhé.
Lưu ý:
Bài viết chỉ là nhận định của một cá nhân, không đại diện cho số đông và không phải lời khuyên đầu tư.
Chúc các bạn đầu tư thành công!
Thank all!
XEM THÊM
- Arbitrum (ARB) là gì? Layer2 nổi bật bậc nhất trên Ethereum có gì đặc biệt?
-
LayerZero là gì? Tham vọng “thống nhất” được các chain trong thị trường sẽ thành hiện thực?
